خصوصیات گیاه بادام زمینی:
بادام زمینی گیاه بومی برزیل بوده و از آنجا به نقاط دیگر دنیا راه یافته است. آب و هوای گرم برای کشت این گیاه مناسب می‌باشد. بادام زمینی گیاهی است یکساله دارای ساقه‌ای راست که ارتفاع آن در حدود ۳۰ سانتیمتر می‌باشد. برگهای آن مرکب از دو زوج برگچه است گلهای آن دو نوع متفاوت به رنگ زرد می‌باشد که پس از تلقیح ، دم گل خم شده و به سطح خاک می‌رسد و سپس به تدریج در خاک فرو رفته و میوه در داخل خاک تشکیل می‌شود.
میوه بادام زمینی به طول تقریبی ۴ سانتیمتر است و دارای پوسته شکننده به رنگ خاکستری مایل به زرد می‌باشد. بر روی پوسته یک تا سه برجستگی مشاهده می‌شود که هر یک محل دانه‌ها را نشان می‌دهد. دانه بادام زمینی تقریبا مانند فندق به رنگ سفید مایل به زرد بوده ولی تخم مرغی شکل است. پوسته نازکی دانه را پوشانده که به رنگ قرمز قهوه‌ای است.
انواع بادام زمینی:
چهار گونه از بادامهای زمینی محبوبیت بیشتری دارند: اسپانیایی ، رونده ، ویرجینیا و والسینا. علاوه بر اینها انواع قرمز و سفید تنسی هم وجود دارند. گونه‌های خاصی از آنها را به سبب تفاوتهای طعم ، مقدار روغن ، اندازه و شکل کاربردهای خاصی دارند. در بسیاری از موارد مصرف ، انواع مختلف آنها قابل معارضه می‌باشند بیشتر بادامهای زمینی که با پوسته داد و ستد شده‌اند از نوع ویرجینیا و برخی از گونه‌های والنسیا هستند.
این گونه‌ها به علت اندازه درشت و ظاهر جذاب پوسته آنها انتخاب شده‌اند. از بادام زمینی اسپانیایی بیشتر در شیرینیهای بادام زمینی ، مغزهای شور و خمیر بادام زمینی استفاده می‌شود و بیشتر انواع رونده آن در تهیه خمیر بادام زمینی کاربرد دارند. گونه‌های مختلف این میوه بر حسب نوع رشد شاخه‌ها و طول آنها متمایز می‌شوند و برای هر نوع از بادام زمینی گونه‌های بسیار زیادی وجود دارد.
کشت:
گل Arachis fabaceae روی سطح زمین بوجود آمده و پس از پژمرده شدن ، ساقه آن رشد کرده به طرف پایین خم می‌شود و تخمدان را وارد خاک میکند. زمانی که دانه رسیده، رنگ بخش داخلی غلافها به نام پوشش دانه از سفید به قرمز مایل به قهوه‌ای تغییر میکند. هنگام برداشت محصول ، کل گیاه را که شامل بیشتر ریشه‌ها است از خاک جدا می‌گردد. رنگ غلافها ابتدا نارنجی رگه‌دار با گلهای شبیه نخود و گلبرگهای زرد رنگ است که بر روی خاک در خوشه‌های کناری رشد می‌کنند.
پس از خود گرده افشانی گیاه (بادامهای زمینی خود آمیزه‌های کامل هستند) گلهای آن کم‌رنگ می‌شوند. ساقه‌های موجود در پایه‌های تخمدانها که قلاب نامیده می‌شود به سرعت دراز شده و با چرخش به سمت پایین موجب نفوذ دانه‌ها به عمق چند اینچی خاک می‌گردد تا شرایط رشد کامل آنها فراهم شود. وظیفه غلافها جذب مواد غذایی است. این میوه دارای پوسته‌های چروک‌داری است که ما بین دو تا سه عدد دانه محصور شده‌اند. دانه رسیده این میوه همانند سایر دانه‌های نبشی از قبیل لوبیاست اما بر خلاف پوشش دانه‌های سخت نبشها ، دارای پوششی به ضخامت کاغذ بر روی دانه می‌باشد. بادام زمینی در نور و خاک کشاورزی شنی حاوی خاک رس ، شن و مواد گیاهی بهتر رشد می‌کنند.
آنها به پنج ماه هوای گرم و بارش سالانه ۲۰ تا ۴۰ اینچ یا آبیاری معادل این مقدار نیاز دارند. غلافها ۱۲۰ تا ۱۵۰ روز پس از کاشت دانه‌ها به رشد کامل می‌رسند. اگر محصول را خیلی زود برداشت کنند این غلافها رشد کامل نکرده‌اند، اگر آنها را خیلی دیر برداشت کنند این غلافها در ساقه پاره شده و در خاک باقی خواهند ماند. نگهداری نادرست بادام زمینی می‌تواند منجر به آلودگی آنها به Fungus Aspergillus Flavus که ماده سمی آفلاتوکسین آزاد میکند، می‌شود.
کاربردهای دیگر بادام زمینی:
از بادام زمینی‌های نا مرغوب یا انواعی که برای بازار خوراکیها مناسب نیستند در تولید روغن بادام زمینی و دانه و علوفه دامی استفاده می‌شود. بادام زمینی کاربردهای متعددی در صنعت دارد. رنگها ، لاک و الکل ، روغنهای روان کننده، چرم لباس ، جلادهنده‌های لوازم منزل ، حشره کشها و نیترو گلیسیرین از روغن بادام زمینی تهیه می‌شود. صابون از روغن صابونی شده ساخته می‌شود و بسیاری از لوازم آرایشی حاوی روغن بادام زمینی و مشتقات آن می‌باشند.
قسمت پروتینی این روغن در ساخت برخی از فیبرهای نساجی مورد استفاده قرار می‌گیرد. از پوسته‌های بادام زمینی در تولید پلاستیک ، تخته دیواری ، ساینده‌ها و سوخت استفاده می‌گردد. همچنین از آنها در ساخت سلولز که در ابریشم مصنوعی و کاغذ بکار می‌رود و مواد لعاب‌دار مانند چسب استفاده می‌شود. قسمتهای فوقانی گیاه بادام زمینی در تهیه علوفه بکار می‌رود. باقیمانده کیک پروتینی حاصل از پردازش روغن ، به عنوان غذای حیوانات و به عنوان کود کاربرد دارد.
سازگاری:
بادام زمینی گیاهی اس گرما دوست که به هوای گرم و آفتاب فراوان و یک فصل رشد بدون یخبندان ۲۰۰ روزه محتاج است . بادام زمینی نیاز فراوان به آب دارد و بخصوص از هنگام گرده افشانی تا دو هفته قبل از رسیدگی به کمبود رطوبت خاک حساس می گردد . بادام زمینی از نظر حاصلخیزی خاک بسیار کم توقع است و در خاکهای شنی فقیر با مادة آلی کم عملکردی کاملاً اقتصادی تولید می کند .
تناوب زراعی:
در انتخاب تناوب زراعی بادام زمینی می بایستی به نکات زیر توجه داشت : ۱) بادام زمینی ممکن است در خاکهای فقیری کاشته شود که برای سایر محصولات مناسب نباشد . ۲) بادام زمینی مقدار زایدی از مواد غذایی خاک را می گیرد . زیرا بقایای گیاهی نیز از زمین خارج می گردد . بادام زمینی در بعضی از بیماریهای خاکزی مانند بوته میری باکتریایی با گیاهان تیرة گوجه فرنگی مشترک است .
مثالهایی از تناوب های بادام زمینی عبارتند از :
بادام زمینی ـ ذرت خوشه ای ـ پنبه ـ آیش
بادام زمینی ـ ( کود سبز ) ، پنبه ـ ذرت خوشه ای
کود شیمیایی:
بطور کلی هر یک تن بادام زمینی ( نیام کامل ) با ۵/۱ تا ۲ تن علوفه همراه آن حدود ۶۰ تا ۷۵ کیلوگرم ازت ، ۱۰ تا ۱۵ کیلوگرم اکسید فسفر ، ۴۰۰ تا ۵۰ کیلوگرم اکسید پتاسیم و ۴۰ تا ۵۰ کیلوگرم اکسید کلسیم از خاک خارج می کند . چنانچه کود شیمیایی زیادی برای محصول قبل مصرف شده باشد به اضافه کردن کود به زمین بادام زمینی نیازی نیست .
تاریخ کاشت:
حداقل درجه حرارت خاک برای جوانه زدن بادام زمینی حدود ۱۰درجة سانتی گراد است . حساسیت به کم آبی و نیاز به آب در بادام زمینی از زمان تشکیل جوانه گلها تا نزدیک به دو هفته قبل از رسیدگی زیاد است
کنترل علفهای هرز:
میتوان از علف کشهایی مانند امولسیون ۴۳ درصد آلاکلر(لاسو)به میزان ۴تا۵ لیتر یا امولسیون ۴۸ درصد یفلورالین به میزان ۱/۲ تا ۱/۸ لیتر در هکتار بصورت قبل از کاشت استفاده بعمل آورد . این علف کشها محصول را ۲تا ۳ ماه بعد از مصرف در برابر اکثر علفهای هرز محافظت میکند.
آفات و امراض:
بعضی از آفات عمومی مثل زنجره باقلا ، کرم غوزه پنبه و پروانه کارادینا به بادام زمینی نیز خسارت وارد می سازد . بیماری لکه برگی بادام زمینی عامل بیماری قارچی است بنام Cercospora personata که روی بقایای گیاهی آلوده زمستان گذرانی نموده و اسپور آن توسط باد منتشر می گردد . پوسیدگی پایه تخمدان ، ریزش برگها و نیامها و یا کوچک ماندن نیامها از نتایج این بیماری می باشد . کنترل بیماری با استفاده از ارقام مقاوم ، تناوب حداقل سه ساله ، تقویت محصول و بالاخره استفاده از سموم قارچ کش مانند زینب و مانب امکان پذیر است .
برداشت:
زمان برداشت با آثار زردی خفیف برگها و بررسی نیامها مشخص می شود .در برداشت مکانیزه ابتدا قسمتهای هوائی را با علف زن ( موور ) قطع کرده و سپس با دستگاهی مشابه دستگاه برداشت سیب زمینی و در صورت عدم دسترسی به این دستگاه با دستگاه معمولی برداشت سیب زمینی بادامها را خارج کرده و بصورت ردیفی روی زمین قرار می دهند .
موارد استفاده:
دانه از نظر فسفر و ویتامینهای گروه B نیز غنی است . مقدار انرژی ، قابلیت هضم و کیفیت پروتئین دانه بسیار زیاد می باشد . یکی از مصارف مهم ارقام کم روغن بصورت آجیل است . کنجاله بادام زمینی را که ۴۰ تا ۵۰ درصد پروتئین پر کیفیت دارد بعنوان مکمل پروتئین در جیره دام بکار می برند . علوفه بادام زمینی حدود ۷ درصد
پروتئین دارد و برای تغذیه دام بسیار مطلوبست ولی کیفیت علوفه به روش خشک کردن و جمع آوری آن و بخصوص میزان برگ بستگی دارد .