دکتر سید محمود حسابی یکی از چهره های نمادین و از یکی از مشاهیر ایران در دوران معاصر به شمار می رود که به واسطه نبوغ و تلاش های بی شمارش در توسعه دانش و زیرساخت های علمی ایران لقب پدر علم فیزیک به او اعطا شده است.

خدمات و آثار دکتر حسابی سرچشمه گرفته از همه دوره تحصیلاتش در خارج از کشور بود که با توجه به شغل پدرش (کارمند وزارت امور خارجه که به ماموریت های خارج از کشور می رفت) میسر شده بود. او که غربت و سختی زیاد کشیده بود می توانست پس از فارغ التحصیلی با وجود امکانات شغلی و تحقیقاتی که برایش وجود داشت در آسایش و رفاه زندگی کند ولی با این حال ترجیح داد که به وطنش برگردد و از تجربیات خود برای پیشرفت مردم سرزمینش استفاده کند. ایشان پس از بازگشت به میهن شروع به بنیان گذاری علم نوین و ساخت و پایه گذاری اولین ها کرد. احتمالا همه شما با سر گذشت استاد کم و بیش آشنا هستید ولی به راستی چقدر از خدمات و آثار دکتر حسابی اطلاعات دارید، در این بخش سعی داریم تا حد توان شما را با اهمیت این مرد بزرگ در تاریخ کشورمان آشنا کنیم.

خدمات دکتر حسابی در داخل کشور

این موارد فقط بخشی از خدمات و آثار دکتر حسابی می باشد که هر یک به نوبه خود سهم به سزایی در پیشرفت جامعه داشت که در فهرست زیر آمده است.

احداث مدرسه مهندسی وزارت راه (1306 هـ. ش)

احداث دارالمعلمین ، نقشه برداری و رسم اولین نقشه مدرن راه سراسری ساحلی بین بندر های خلیج فارس (1307 هـ. ش)

ساخت اولین رادیو در ایران (1307 هـ . ش)

احداث دانشسرای عالی (1308 هـ. ش)

ایجاد اولین ایستگاه هواشناسی در کشور(1310 هـ. ش)

نصب و راه اندازی نخستین دستگاه رادیولوژی در کشور(1310 هـ. ش)

تعیین ساعت ایران (1311 هـ. ش)

احداث بیمارستان خصوصی (گوهرشاد) به اسم مادرش (1312 هـ.ش)

تدوین قانون و پیشنهاد بنیان گذاری دانشگاه تهران و احداث دانشكده فنی (1313 هـ.ش)

ریاست دانشكده فنی و تدریس (1315 هـ. ش)

احداث دانشكده علوم و ریاست آن دانشكده (1321 تا 1327 هـ. ش ) و تدریس درگروه فیزیك آن دانشكده تا آخرین روزهای زندگی ( 1330تا 1336 هـ. ش )

مأموریت خلع ید از شركت نفت انگلیس در دولت دكتر مصدق و نخستین رییس هیئت مدیره و مدیرعامل شركت ملی نفت ایران، بنیان نهادن مدارس عشایری و احداث اولین مدرسه عشایری ایران، احداث مركز عدسي سازى- ديدگانى- اپتیك كاربردی دردانشكده علوم دانشگاه تهران (1330 هـ. ش)

احداث نخستین رصدخانه نوین درکشور، احداث اولین کانون مدرن تعقیب ماهواره ها درشیراز، مخالفت با طرح قرارداد ننگین كنسرسیوم و كاپیتولاسیون درمجلس (1335 هـ. ش)

احداث مركز مخابرات اسدآباد همدان (1338 هـ. ش)

تدوین قانون استاندارد و احداث مؤسسه استاندارد ایران (1333 هـ. ش) و ژئوفیزیك دانشگاه تهران (1330 هـ. ش)

بنیان گذاری کانون تحقیقات و راكتور اتمی دانشگاه تهران و احداث سازمان انرژی اتمی و عضو هیئت دائمی كمیته بین المللی هسته ای (1330 – 1349 هـ. ش)

ایجاد و ریاست كمیته پژوهشی فضای ایران و عضو دائمی كمیته بین المللی فضا (1360 هـ. ش)

احداث انجمن موسیقی ایران، مؤسس و عضو پیوسته فرهنگستان زبان ایران (1349 هـ. ش) تا آخرین روزهای حیات.

خدمات دکتر حسابی در خارج کشور

بیشتر خدمات و آثار دکتر حسابی در خارج از کشور مربوط به زمان جوانی و تحصیل در خارج ایشان می باشد ولی با این حال حتی از پس از برگشت به ایران هم ارتباط ایشان با خارج از کشور قطع نشد و سفر های متعدد ایشان و شرکت در جلسات وسمینار های علمی نشان از این واقعیت دارد. در فهرست مجموعه اعمال و خدمات دکتر حسابی در کشور های خارجی مشاهده می کنید.

معین کردی نقشه راه‌ها در کشور لبنان، 1299 شمسی (1921-1920 میلادی)

استخدام به عنوان مهندس راه و ساختمان در سازمان راه لبنان، 1302 شمسی (1923 میلادی)

شناسایی و کار در معادن ذغال‌سنگ ناحیه سار فرانسه، 1304 شمسی (1925 میلادی)

کار در سمت مهندس برق در راه‌آهن برقی دولتی فرانسه، پاریس، 1304 شمسی (1925 میلادی)

پژوهش علمی در دانشگاه های پرینستن و شیکاگو و انتشار دو مقاله علمی در آمریکا و انگلیس، 1328-1325 شمسی (1949-1946 میلادی)

جزو هیئت تحقیقاتی در انستیتوی تحقیقات هسته‌یی شیکاگو، 1327 شمسی (1948 میلادی)

نخستین نماینده دائم ایران، در سازمان بین‌المللی فضا و سازمان ملل متحد، 1347-1341 شمسی (1968-1962 میلادی)

خریداری زمین در کره مریخ، 1346 شمسی (1967 میلادی)

ریاست گروه ممالک جهان سوم در کنفرانس بین‌المللی فضا 1348 شمسی (1969 میلادی)

 

آثار دکتر حسابی

بخش دیگر از خدمات و آثار دکتر حسابی، کتاب ها و مقاله های علمی بود که ایشان نوشتند که عبارتند از:

کتاب ‌های فیزیک دبیرستان ۱۳۱۸ شمسی (1939 میلادی)

کتابی در تفسیر امواج دو بر در شش رساله، دانشگاه تهران 1325 شمسی (۱۹۴۶ میلادی)

کتاب دیدگانی فیزیکی دانشگاه تهران ۱۳۴۰ شمسی (1961 میلادی)

کتاب قانون تأسیس دانشگاه تهران، ۱۳۱۲ شمسی (1933 میلادی)

کتاب نام ‌های ایرانی، ۱۳۱۹ شمسی (1940 میلادی)

کتاب آیین ‌نامه امور مالی دانشگاه تهران، ۱۳۳۳ شمسی (1954 میلادی)

واژه ‌نامه تخصصی فيزيک، 1369- 1340 شمسی (1990- 1961 میلادی)

نگره کا هنربايی، دانشگاه تهران، 1345 شمسی (1966 میلادی)

شجره نامه خانواده حسابی، وزارت فرهنگ و هنر 1346 شمسی (1967 میلادی)

فيزيک حالت جامد به زبان های انگليسی و فرانسه، 1348 شمسی (1969 میلادی) و به زبان فارسی، 1358 شمسی (1979 میلادی)

ديدگانی کوانتيک، دانشگاه تهران، 1358 شمسی (1980 میلادی)

وند ها و گهواژه‌ های فارسی، تهران، 1368 شمسی (1989 میلادی)

جلد اول فرهنگ حسابی، تهران، 1370 شمسی (1991میلادی)

گرد آوری ديوان حسابی از کتاب خانه دانشگاه پاريس، متعلق به قرن 17 و چاپ آن در دانشگاه تهران، 1354 شمسی (1975 میلادی)

الكترو دینامیك 1324 شمسی (1945میلادی)

مقاله ذرات پیوسته، در نشریه آکادمی علوم آمریکا 1326 شمسی (۱۹۴۷ میلادی)

مقاله اثبات نظری بیشتر بودن جرم ذرات شارژ شده به وسیله نور نسبت به الکترون (پیشنهاد تفسیر قانون جاذبهٔ عمومی نیوتون و قانون میدان الکتریکی ماکسول)، گزارش نشریه انجمن فیزیک آمریکا 1327 شمسی (۱۹۴۸ میلادی)

مقاله مدل ذرات بی ‌نهایت گسترده، نشریهٔ فیزیک فرانسه 1336 شمسی ( ۱۹۵۷ میلادی)

فرهنگ حسابی (انگلیسی به فارسی) ۱۳۷۲ شمسی (1993 میلادی)

رساله ‌ای درباره‌ ی نظریه ذره ‌های بی‌ نهایت گسترده دانشگاه تهران 1355 شمسی ( 1977 میلادی)

این بود گزیده ای از خدمات و آثار دکتر حسابی، شما میتوانید جهت کسب اطلاعات بیشتر به سایت ویکی زندگی مراجعه بفرمایید. امیدواریم که این مطلب را پسندیده باشید.